سانسور از نگاه آیت‌الله/آیا هاشمی واقعا نگران آزادی بیان است؟

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی بیرجند رسا به نقل از شبکه اطلاع رسانی دانا آیت­ الله علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی که با پیروزی حسن روحانی در انتخابات یازدهم ریاست جمهوری، جان تازه­ ای در عرصه سیاسی کشور گرفته و فعالیت­ های خویش را تشدید کرده است، طی دو ماه اخیر اظهارنظرهای مختلف و جالب توجهی در تمجید از «آزادی بیان و اندیشه» و انتقاد از «سانسور» بیان کرده است.

رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام ابتدا در روزهای ابتدایی دی ماه، در دیدار دبیرکل و اعضای هیأت دبیران جامعه اسلامی دانشگاهیان ایران با این ادعا که «سیاست­ های محدودکننده و تک صدایی نتیجه معکوس می ­دهد»، اظهار داشته است:«چه بخواهیم، چه نخواهیم در عصری که هر روز در آن دریچه جدیدی از علوم سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی باز می­ شود و شاه راه­ های اطلاعاتی و ارتباطی بسیار زیاد و متنوعی خلق می­ شود، نم ی­توان مانع ایجاد کرد، بلکه باید با شناخت دقیق و علمی و تشکیل کمیته­ های مختلف، موضوعات را مدیریت و به آن جهت داد.»

وی در ادامه این دیداربا تاکید بر اینکه «نباید از طرح بحث­ های جدّی در جامعه ترسید و باید فضا برای طرح افکار و حرف­ های مختلف باز باشد»، گفت: «در حال حاضر به رغم وجود حدود 20 کانال تلویزیونی در کشور چون مباحث یکجانبه مطرح می­ شود مخاطبان زیادی را جذب نمی­ کند.»

کمی بعدتر و پس از بازخوانی حوادث فتنه سال 88 در ایام سالگرد حماسه بزرگ 9 دی ماه توسط رسانه ملی، آیت ­الله یک بار دیگر به صحنه آمد و بدون توجه به اتفاقاتی که طی 4 سال گذشته و در پی فتنه 88 گریبان گیر کشور و ملت ایران شده بود، گلایه­ هایی را از این افشاگری­ های تلویزیون بیان کرد.

هاشمی رفسنجانی این بار تلاش کرد با ژستی میانه­ رو و ظاهری بی­طرف، رسانه ملی را به اعتدال دعوت نماید؛ «به هر حال آنچه که میل همه ماست، این است که صداوسیما حالت کاملاً ملی و پوشش کامل برای همه نیروهای وفادار به انقلاب داشته باشد و تبعیضی قائل نشود و به جای دامن زدن به اختلافات، آرامش ایجاد کند که ان شاء الله این گونه شود.»

وی که پیش از این در یک سخنرانی از تعبیر «جعبه سانسور» برای تلویزیون استفاده کرده بود، توضیحاتی را در باب این اصطلاح هم بیان کرد و گفت: «(جعبه سانسور) مخصوص صداوسیما نبوده و منظور از جعبه سانسور همه رسانه ­هایی بودند که حرف­ها را سانسور می­ کنند و حرف خودشان را یک طرفه و گزینشی می­زنند. گفتم که اینها تاثیر منفی برای خودشان دارد. چون مردم واقعیت را می­‌فهمند و لذا تاثیر اساسی طولانی مدت ندارد و ممکن است موقتاً اثری داشته باشد. فقط صداوسیمای خودمان را نگفتم، همه رسانه­ هایی که این آلودگی را دارند مورد نظرم بودند.»

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در دیدار روز 24 دی ماه سرپرست و جمعی از مدیران، مسئولان و دبیران سرویس‌های مختلف خبرگزاری ایسنا نیز، طی سخنانی با تمجید از عملکرد این خبرگزاری طی چند سال گذشته تاکید کرد که «در کشورهای مدعی دموکراسی، بویژه کشورهایی با مبانی اسلامی، مطالب باید بدون رنگ و لعاب یا سانسور به مردم گفته شود تا بر اساس آن تصمیم بگیرند و مسئولان را برای ادامه مسیر جامعه انتخاب کنند.»

بر اساس این گزارش، آخرین مورد از این دست اظهارنظرهای جالب آقای هاشمی هم دقیقاً چند روز قبل از راهپیمایی حماسی 22 بهمن مردم ایران، در مراسم پایانی سی‌ویکمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در روز 19 بهمن بیان شد که البته با واکنش وزیر ارشاد دولت «تدبیر و امید» روبرو شد.

آیت­الله در این مراسم، «سانسور را بر خلاف مبانی نظام اسلامی دانست» و تصریح کرد که «یکی از زمینه‌ها برای بالا بردن محتوای کتاب‌ها وجود یک فضای آزاد است، هر انسانی حق دارد آزاداندیش باشد و این حقی است که خداوند به همه انسان‌ها داده است».

هاشمی رفسنجانی که یکی از سخنرانان این مراسم در تالار وحدت تهران بود، در تکمیل نظرات خویش پیرامون تمجید از «آزادی بیان و اندیشه» و انتقاد از «سانسور» گفته است: «برخلاف نظام اسلامی است که دست و پای آزاداندیشان را در جامعه ببندیم و قلم آنها را بشکنیم و کتاب‌ها را سانسور کنیم، درست نیست که ما چنانچه کسی را به چیزی متهم کردیم و او را به زندان بردیم، به خانه و محل کار او برویم که ببینیم در آنجا چه چیزی نوشته تا با استفاده از این نوشته و تفکرات وی را محاکمه کنیم.»

با این حال همانطور که گفته شد، وزیر ارشاد دولت حسن روحانی در همین مراسم در اظهاراتی بر خلاف نظرات رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، با بیان اینکه «مواردی که در تعارض با امنیت ملی، اخلاق عمومی و عفت عمومی است باید در کتاب­ها اصلاح شوند»، تصریح کرد که «در ایران سانسور وجود ندارد و آن چه از کتاب‌ها حذف می­شود، سانسور نیست بلکه اعمال قانون است.»

در این شرایط و با توجه به مانور دو ماهه پدر معنوی دولت یازدهم پیرامون مواردی نظیر تمجید از «آزادی بیان و اندیشه» و انتقاد از «سانسور»، بازخوانی برخی وقایع و خاطرات تاریخی – البته نه چندان قدیمی، چندان خالی از لطف نیست؛ خاطراتی که نشان می­دهد مدعیان امروز «آزادی بیان و اندیشه» و مخالفان «سانسور» خود سابقه درخشانی در این امور نداشته و ندارند!

در همین راستا می­توان به سانسور حماسه 9 دی سال 88 که انبوه جمعیت از میدان امام حسین(ع) تا میدان آزادی به خیابان‌ها آمدند و از ساحت اباعبدالله‌الحسین(ع) در برابر هتاکی فتنه‌گران دفاع کردند، توسط سایت شخصی آقای هاشمی رفسنجانی در آستانه سالگرد حماسه 9 دی ملت ایران در سال جاری اشاره کرد.

این سایت که طی ماه­ های اخیر همواره مطالب و خاطرات هدف­داری را از رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام بازخوانی و منتشر ساخته است، این بار هم در مطلبی با عنوان «9 دی در خاطرات آیت‌الله هاشمی» به موضوعاتی نظیر هدیه پسته‌کاران و مسائل خانوادگی و موضوع دانشگاه آزاد و... در سال­های 60 تا 67 پرداخت و به سادگی از مهمترین مساله کشور در همه 9 دی ماه­های گذشته از انقلاب گذشت!

از سویی دیگر، علیرغم ادعای شخص هاشمی رفسنجانی مبنی بر اینکه «ما (در دولت سازندگی) مشکل عمده‌ای با رسانه‌ها نداشتیم و انتقادات را تحمل می‌کردیم و گاهی هم جواب می‌دادیم...»، برخی چهره ­های رسانه­ ای آن دوران از جمله اعضای شورای سردبیری روزنامه «جهان اسلام» مطالبی را خلاف این ادعا مطرح کرده ­اند.

در این خصوص باید به گفتگوی اخیر مدیرمسئول این روزنامه با هفته‌نامه اصلاح­ طلب «آسمان» اشاره کرد که در آن به صراحت بیان نموده که «روزنامه ما در دوران هاشمی انتقاداتی از وی داشت که در نهایت منجر به تعطیلی روزنامه شد» و جالب اینکه در نتیجه فضای سنگینی که حاکم بود، بسیاری از رسانه‌ها حاضر به انعکاس اعتراض و انتقاد دست‌اندرکاران روزنامه «جهان اسلام» هم نبودند.

گفتنی است که روزنامه «جهان اسلام» از سال 69 به مدیرمسئولی سیدهادی خامنه‌ای به عنوان یک روزنامه منتقد دولت سازندگی آغاز به کار کرد و پس از حدود 4 سال با دستور مقامات دولتی از ادامه فعالیت رسانه­ای بازماند. این در حالی بود که به گفته مسئولین این روزنامه، طی آن سال‌ها که ممانعت از فعالیت سیاسی دانشجویان و دور ساختن دانشگاه‌ها از هرگونه جنب و جوش سیاسی به دغدغه برخی افراد و جریانات سیاسی مبدیل شده بود، روزنامه «جهان اسلام» به تنها تریبون جنبش دانشجویی تبدیل گردیده بود.

و صد البته که این تنها مورد برخورد رئیس دولت سازندگی در دوران حضور در راس حکومت با منتقدین و مخالفین نبوده و باید به مواردی چون قطع کمک مالی سایر روزنامه ­های منتقد دولت از جمله روزنامه کیهان، صدور حکم زندان برای سردبیر وقت روزنامه سلام، شکایت دولت هاشمی از احمد توکلی به عنوان نویسنده مقالات روزنامه رسالت در سال 65 و...نیز اشاره کرد.

حالا در این شرایط، هر ذهن کنجکاوی از خود می­پرسد که آیا واقعاً آقای هاشمی رفسنجانی نگران موضوعاتی چون «آزادی بیان و اندیشه» شده و از وضعیت «سانسور» در کشور گلایه دارد یا اینکه بازی دیگری در پیش است؟!

ساجد ذکایی